การสื่อสารแบบมีส่วนร่วมของชุมชนต้นแบบ 4 ภูมิภาคในโครงการ ‘สื่อเป็นโรงเรียนของสังคม’
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การศึกษาการสื่อสารแบบมีส่วนร่วมของชุมชนต้นแบบ 4 ภูมิภาคในโครงการ ‘สื่อเป็นโรงเรียนของสังคม’เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (Participatory Action Research) มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการสื่อสารแบบมีส่วนร่วมของชุมชน ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ ได้แก่ ผู้จัดการแผนงานสื่อศิลปวัฒนธรรม ในฐานะผู้ผลักดันนโยบายและคัดเลือกพื้นที่ต้นแบบ วิทยากรประจำ โครงการ และผู้ดูแลเฟซบุ๊กสื่อเป็นโรงเรียนของสังคม จำนวน 3 ท่าน ผู้รับผิดชอบโครงการพื้นที่ จำ นวน 4 ท่านประชาชนและเยาวชนในชุมชนที่เข้าร่วมโครงการสื่อเป็นโรงเรียนของสังคม ดังนี้ ชุมชนกงไกลลาส จังหวัดสุโขทัย 101 คน ชุมชนบ้านตีนตก จังหวัดกาญจนบุรี 1,300 คน ชุมชนท่าพระ จังหวัดขอนแก่น 150 คนชุมชนบ้านทุ่งหยีเพ็ง และชุมชนบ้านสังกาอู้ จังหวัดกระบี่ 180 คน โดยใช้การเก็บข้อมูล 5 ขั้นตอน ได้แก่ การสัมภาษณ์ผู้นำชุมชน และชาวบ้านในด้านผู้ส่งสาร เนื้อหา สื่อ และผู้รับสาร การสำรวจบริบทชุมชน การอบรมเชิงปฏิบัติการเพื่อวางแผนกลยุทธ์การสื่อสาร การสังเกตการณ์การดำเนินงานตามแผน และการประชุมถอดบทเรียน ระหว่างปี 2559-2562
ผลการศึกษาพบว่า ชุมชนมีกลยุทธ์การสื่อสารด้านผู้ส่งสาร เนื้อหาสาร ช่องทางการสื่อสาร ผู้รับสารและผลการสื่อสาร โดยกลยุทธ์ด้านผู้ส่งสารพบว่า มีผู้ส่งสารทั้งที่เป็นทางการ และไม่เป็นทางการประกอบด้วยบุคคลในและนอกชุมชน ซึ่งกลยุทธ์ผู้ส่งสารที่สำคัญคือ การให้ความสำคัญกับสื่อบุคคลที่มีความสามารถทักษะแรงจูงใจ และเป็นต้นแบบให้ผู้อื่นได้ โดยสื่อบุคคลนี้ต้องมีความน่าเชื่อถือ เข้าถึงง่าย และมีคุณสมบัติพิเศษ คือ มีความคุ้นเคยกับผู้รับสาร กลยุทธ์ด้านเนื้อหา พบว่า มีเนื้อหาการสื่อสารแบบมีส่วนร่วม โดยชุมชนเป็นผู้สำรวจปัญหา เลือกประเด็นที่ต้องการสื่อสารและร่วมออกแบบ และผลิตเนื้อหา ซึ่งทำ ให้เนื้อหาสอดรับกับความต้องการของชุมชน และมีลักษณะยืดหยุ่น ปรับเปลี่ยนได้ สะท้อนอัตลักษณ์ชุมชน ส่วนกลยุทธ์ด้านเนื้อหาสารในเฟซบุ๊กใช้เนื้อหาตามกระแส เพื่อดึงดูดความสนใจของผู้บริโภค และกระตุ้นให้เกิดการแชร์ ด้านกลยุทธ์ ด้านการใช้สื่อ/ช่องทางการสื่อสารของชุมชน พบว่า มีการใช้สื่อและช่องทางที่หลากหลายโดยเน้นการประชุมมากที่สุด เพราะก่อให้เกิดการรวมตัวกันของประชาชนในชุมชน ด้านผู้รับสารคำ นึงถึงองค์ประกอบ 3 ด้านของผู้รับสาร คือ ทักษะในด้านการสื่อสาร ทัศนคติต่อตนเองต่อผู้ส่งสาร และเนื้อหาสารและระดับความรู้ มีการเสริมศักยภาพผู้รับสารผ่านกิจกรรมชุมชนมีระดับการสื่อสารแบบมีส่วนร่วม 3 ระดับ คือ การมีส่วนร่วมในฐานะผู้รับสาร ผู้ส่งสาร และผู้วางแผน นวัตกรรมการสื่อสารที่สรุปได้จากพื้นที่ต้นแบบทั้ง 4 ภูมิภาค ได้แก่ การปรับฐานความคิดและการสื่อสารด้วยหลักการ 5C’s ได้แก่ Create, Curate, Contribute, Cross Community และ Consistent
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
“ข้าพเจ้าและผู้เขียนร่วม (ถ้ามี) ขอรับรองว่า บทความที่เสนอมานี้ยังไม่เคยได้รับการตีพิมพ์และไม่ได้อยู่ระหว่างกระบวนการพิจารณาลงตีพิมพ์ในวารสารหรือแหล่งเผยแพร่อื่นใด ข้าพเจ้าและผู้เขียนร่วมยอมรับหลักเกณฑ์การพิจารณาต้นฉบับ ทั้งยินยอมให้กองบรรณาธิการมีสิทธิ์พิจารณาและตรวจแก้ต้นฉบับได้ตามที่เห็นสมควร พร้อมนี้ขอมอบลิขสิทธิ์บทความที่ได้รับการตีพิมพ์ให้แก่สถาบันการจัดการปัญญาภิวัฒน์หากมีการฟ้องร้องเรื่องการละเมิดลิขสิทธิ์เกี่ยวกับภาพ กราฟ ข้อความส่วนใดส่วนหนึ่งและ/หรือข้อคิดเห็นที่ปรากฏในบทความข้าพเจ้าและผู้เขียนร่วมยินยอมรับผิดชอบแต่เพียงฝ่ายเดียว”
References
Atkin, C., & Rice, R. (2012). Advances in public communication campaigns. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/9781444361506.wbiems129
Belch, G. E., & Belch, M. A. (2012). Advertising and promotion: An integrated marketing communications perspective. McGraw-Hill.
Berlo, D. K. (1960). The process of communication: An introduction to theory and practice. Holt, Rinehart and Winston.
Changrua, T. (2017). The usage of communication to create community participation in natural resource management toward sustainable tourism: Tha Phru-Ao Tha Lane Community, Krabi [Masters’ s thesis]. National Institute of Development Administration.
Chutjaraskul, V., & Yodying, P. (2018). Communications contribute to sustainable community development in Nong Mek Sub-district, Na Chueak District, Maha Sarakham Province. https://fulltext.rmu.ac.th/fulltext/2561/M126947/Chutjaraskul%20Vutpol.pdf
Issacs, W. (1994). Dialougue: In Senge, P. the fifth discipline fieldbook. Nicolas Brealey.
Jutavijit, K. (2005). Comunication in rural development (3rd ed.). Ratchapat Nakornpathom Press.
Kaewthep, K., Louiyapong, K., Supasa, R., & Polnigongit, W. (2000). Media for community. Thailand Research Fund.
Kumnoonwan, D. (2012). Community communication. Research Institute for Languages and Cultures of Asia.
Louiyapong, K. (2014). Teaching publication module: Philosophy and theory of communication, Principle of community communication and community study. Sukhothai Thammathirat Open University Press.
Louiyapong, K. (2017). Teaching publication module: Knowledge and skill for communication for community, knowledge and skill for participatory communication for community. Sukhothai Thammathirat Open University Press.
Nair, K. S., & White, S. (1993). The development communication process: A reconceptualization, perspective in development communication. Sage.
Pattananurak, P. (2016). Teaching publication module: Introduction to community communication. Sukhothai Thammathirat Open University Press.
Rahman, M. T., & Pial, T. (2020). Influence of rational and emotional appeals on purchasing through online: The case on social media. International Journal of Financial Research, 11(1), 34-42. https://www.sciedupress.com/journal/index.php/ijfr/article/view/16222
Roonkaseam, N. (2017). Teaching publication module: Unit 4 message selection and creation for communication for community. Sukhothai Thammathirat Open University Press.
Roonkaseam, N., & Pankhao, O. (2018). Communication and health development, unit 10 in communication and development. Sukhothai Thammathirat Open University Press.
Shaw, K. (2023). Community health communication: Case studies of subdistrict health promotion hospital in Suphan Buri, Ubon Ratchathani and Kalasin Provinces. Panyapiwat Journal, 15(2), 235-253.
Sthapitanonda, P. (2006). Participatory communication and community development: From concept to research in Thai society. Thailand Research Fund.
Surasonti, K. (2017). Teaching publication module: Knowledge and skill for communication for community, Skill development for communication for community. Sukhothai Thammathirat Open University Press.
Ut-Inkaew, K., & Pothipairatana, S. (2023). Participatory communication for developing knowledge and comprehension in accounting report of highland agricultural cooperatives development in the highland development project using royal project system in Salawin Basin, Pobpra District, Tak Province. Journal of Education Academic Chiang Rai Rajabhat University, 8(1), 123-153.
Vejjanukroh, K. (2015). Communication for developing social participation: The study of eco-tourism management of Khlongkhon, Samutsongkhram. MA Journalism and Mass Communication, Thammsat University Press.