สื่อบุคคลในฐานะเครื่องมือการสื่อสารสำหรับโครงการ “ต้นกล้าไร้ถัง” ลดขยะในโรงเรียน
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบทบาทของสื่อบุคคลในฐานะเครื่องมือการสื่อสารในแคมเปญ “ต้นกล้าไร้ถัง” ซึ่งดำเนินการในโรงเรียนต้นแบบ 4 แห่ง เพื่อส่งเสริมพฤติกรรมการลดขยะอย่างยั่งยืน โดยใช้วิธีวิจัยเชิงคุณภาพในลักษณะกรณีศึกษา เก็บข้อมูลจากการสัมภาษณ์ และการวิเคราะห์เอกสารภายในโรงเรียน ใช้กรอบแนวคิดด้านสื่อบุคคลในฐานะเครื่องมือการสื่อสาร ผู้นำทางความคิดเห็น (Rogers, 2003) ทฤษฎีการเรียนรู้โดยการสังเกต (Bandura, 1977, 1986) และทฤษฎีสิ่งเร้า-การตอบสนอง (Skinner, 1938; Thorndike, 1911) เป็นแนวทางในการวิเคราะห์ข้อมูล ดำเนินการเลือกตัวอย่างแบบเจาะจง โดยกำหนดคุณสมบัติผู้ให้ข้อมูลสำคัญ (Key Informant) คือ ครูผู้รับผิดชอบโครงการต้นกล้าไร้ถังและผู้อำนวยการโรงเรียน จำนวน 8 คน
ผลการวิจัยพบว่า สื่อบุคคลมีบทบาทสำคัญในการสร้างการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมและการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วน ได้แก่ ผู้บริหาร ครู นักเรียน บุคลากร และชุมชน โดยสื่อบุคคลมีสถานะหลายบทบาท ทั้งในฐานะผู้ส่งสาร ช่องทาง และเนื้อหาสาร ทำให้เกิดการสื่อสารแบบสองทางและแบบรอบทิศทาง ผู้นำทางความคิดเห็น เช่น ครูและนักเรียนแกนนำ มีอิทธิพลต่อการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมผ่านการเป็นแบบอย่าง ระบบรางวัลและบทลงโทษที่สร้างสรรค์ช่วยเสริมแรงพฤติกรรมเชิงบวก อย่างไรก็ตามมีข้อจำกัดในเรื่องแรงจูงใจและเจตนาของผู้สื่อสารบางรายที่อาจส่งผลต่อความต่อเนื่องของการมีส่วนร่วม
สื่อบุคคลเมื่อใช้ในกรอบแนวคิดการมีส่วนร่วม เป็นเครื่องมือที่มีประสิทธิภาพในการส่งเสริมพฤติกรรมการลดขยะและการสร้างวัฒนธรรมการจัดการขยะในโรงเรียนอย่างยั่งยืน แม้จะมีข้อจำกัดบางประการ แต่สามารถส่งเสริมการเรียนรู้ ความร่วมมือ และการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมในระยะยาวได้อย่างมีประสิทธิผล
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
“ข้าพเจ้าและผู้เขียนร่วม (ถ้ามี) ขอรับรองว่า บทความที่เสนอมานี้ยังไม่เคยได้รับการตีพิมพ์และไม่ได้อยู่ระหว่างกระบวนการพิจารณาลงตีพิมพ์ในวารสารหรือแหล่งเผยแพร่อื่นใด ข้าพเจ้าและผู้เขียนร่วมยอมรับหลักเกณฑ์การพิจารณาต้นฉบับ ทั้งยินยอมให้กองบรรณาธิการมีสิทธิ์พิจารณาและตรวจแก้ต้นฉบับได้ตามที่เห็นสมควร พร้อมนี้ขอมอบลิขสิทธิ์บทความที่ได้รับการตีพิมพ์ให้แก่สถาบันการจัดการปัญญาภิวัฒน์หากมีการฟ้องร้องเรื่องการละเมิดลิขสิทธิ์เกี่ยวกับภาพ กราฟ ข้อความส่วนใดส่วนหนึ่งและ/หรือข้อคิดเห็นที่ปรากฏในบทความข้าพเจ้าและผู้เขียนร่วมยินยอมรับผิดชอบแต่เพียงฝ่ายเดียว”
เอกสารอ้างอิง
Bandura, A. (1977). Social learning theory. Englewood Cliffs, Prentice Hall.
Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Englewood Cliffs, Prentice-Hall.
Jørgensen, N. J., Madsen, K. D., & Læssøe, J. (2017). Waste in education: The potential of materiality and practice. Environmental Education Research, 24(6), 807-817. https://doi.org/10.1080/13504622.2017.1357801
Jumroonsiri, A., Nuntee, S., & Jitthaisong, O. (2024). Guidelines for management of zero waste school under Loei Primary Educational Service Area Office 1. Integrated Social Science Journal, 4(10), 13-31. https://ojs.mbuslc.ac.th/index.php/issj/article/view/251 [in Thai]
Kaewthep, K. (2006). Mass communication: Theories and approaches to study. Chulalongkorn University. [in Thai]
Nguyen, T., McDaniel, M., & Anderson, M. (2020). Peer influence in school-based health education: A review. Journal of Adolescent Health, 67(3), 302-308.
Office of Natural Resources and Environmental Policy and Planning. (2022). Waste management at the source towards sustainable destination. Ministry of Natural Resources and Environment. https://www.pcd.go.th/publication/28745/ [in Thai]
Pinyosap, W., & Benjarongkij, Y. (2021). The participatory communication process of stakeholders in the environmental impact assessment of a mega project in Bangkok Metropolitan. Journal of Public Relations and Advertising, 14(2), 55-68. https://so03.tci-thaijo.org/index.php/jprad/article/view/252436/171223 [in Thai]
Pollution Control Department. (2024). Report on the situation of municipal solid waste disposal sites in Thailand, 2023. Ministry of Natural Resources and Environment. https://www.pcd.go.th/publication/31985/ [in Thai]
Phurikanthanon, T., & Faidi, P. (2020). Attitudes and participation in waste management of students at Wat Khema Phirataram School, Suan Yai Subdistrict, Mueang District, Nonthaburi Province [Bachelor’s thesis]. Suan Sunandha Rajabhat University. http://env.sci.ssru.ac.th/useruploads/files/20210114/0608a0f033d5bc2d50efcea610870530f1d0b8c2.pdf [in Thai]
Rogers, E. M. (2003). Diffusion of innovations (5th ed.). Free Press.
Ryan, A. M. (2000). Peer groups as a context for the socialization of adolescents’ motivation, engagement, and achievement in school. Educational Psychologist, 35(2), 101-111.
Shaw, K. (2024). Participatory communication of 4 prototype communities of “Media as social school” project. Panyapiwat Journal, 16(3), 144-159. https://so05.tci-thaijo.org/index.php/pimjournal/article/view/275315 [in Thai]
Skinner, B. F. (1938). The behavior of organisms: An experimental analysis. Appleton-Century-Crofts.
Songklang, C. (2022). Guidelines for solid waste management at Ban Pa Wai school in Tat Thong Subdistrict, Si That District, Udon Thani Province. Udon Thani Rajabhat University Journal of Humanities and Social Science, 11(2), 31-46. https://so06.tci-thaijo.org/index.php/hsudru/article/view/251840 [in Thai]
Stipek, D. (2002). Motivation to learn: Integrating theory and practice (4th ed.). Allyn & Bacon.
Thorndike, E. L. (1911). Animal intelligence: Experimental studies. The Macmillan Company.
