บทบาทของรัฐในการพัฒนาอุตสาหกรรมข้าวอย่างยั่งยืนของประเทศไทย

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ในการวิจัยเพื่อศึกษาบทบาทของรัฐในการพัฒนาอุตสาหกรรมข้าว ปัญหาและอุปสรรคในการดำเนินงานการพัฒนา และ เสนอแนวทางในการแก้ไขปัญหา ผู้ให้ข้อมูลหลัก คือกลุ่มนักวิชาการ กลุ่มตัวแทนองค์กรภาครัฐ และ กลุ่มเครือข่ายวิสาหกิจเกษตรอินทรีย์จังหวัดอำนาจเจริญ โดยใช้  การวิจัยเชิงคุณภาพด้วยการศึกษาจากเอกสารและการรวบรวมข้อมูลจากการสัมภาษณ์กลุ่มและการสัมภาษณ์แบบเจาะลึก ผลการวิจัยพบว่าบทบาทรัฐผ่านกลไกการใช้อำนาจในกระบวนการพัฒนาอุตสาหกรรมข้าวอย่างยั่งยืนผ่านกลไก ด้านการบริการ ในการส่งเสริม สนับสนุนการยกระดับคุณภาพชีวิตชาวนาและสนับสนุนการรวมกลุ่มการผลิตข้าวตั้งแต่กระบวนการต้นน้ำ ด้านการบังคับบทบาทอำนาจไม่พบการกระทำ ด้านอุดมการณ์  เป็นบทบาทที่ภาครัฐที่ใช้ร่วมอยู่กับกลไกอื่นๆในการแทรกแซงการรวมกลุ่มของชาวนา ด้านการวางแผน  เชิงบูรณาการในระดับรัฐต่อรัฐ-ชุมชนต่อรัฐในการแก้ไขปัญหาอุตสาหกรรมข้าว และด้านควบคุมเป็นการใช้อำนาจในการสร้างความเป็นธรรมและสร้างความเชื่อมั่นกระบวนการสร้างตลาดข้าวอินทรีย์ผ่านการรับรอง มาตรฐานอินทรีย์สู่ตลาดผู้บริโภคชุมชนกำหนดกฎเกณฑ์ในการอยู่ร่วมกันของสังคม เพื่อเป็นการสร้างการบริหารของกลุ่มเกษตรกรและเป็นการให้อิสระ ปัญหาในการดำเนินงานของรัฐเกิดจากเกษตรกรขาดความรู้ความเข้าใจในการรวมกลุ่มการทำนาอินทรีย์และภาครัฐเองขาดการบูรณาการที่ต่อเนื่องในการส่งเสริมให้ความรู้ในการรวมกลุ่มทำนาเกษตรอินทรีย์จนส่งผลให้เกษตรกรขาดความมั่นใจในแนวนโยบายแห่งรัฐ สุดท้ายแนวทางในการแก้ปัญหาภาครัฐต้องสร้างองค์ความรู้ในการทำนาลดต้นทุนจากผลิตข้าวเคมีสู่ผลิตข้าวอินทรีย์ที่ปลอดสารเคมีเพื่อตอบสนองความต้องการของตลาดผู้บริโภคและส่งเสริมการรวมกลุ่มชาวนาที่ไม่หวนหากับการใช้สารเคมียาทุกชนิดโดยผ่านกระบวนการร่วมกันคิดร่วมกันวางแผน ในการส่งเสริมการค้าข้าวอย่างเป็นธรรม และสุดท้ายกระบวนการแก้ไขอย่างยั่งยืนภาครัฐจักต้องส่งเสริม ให้ความรู้ในการแปรรูปผลิตภัณฑ์ข้าวเพื่อเพิ่มมูลค่าและเพิ่มระยะเวลาการเก็บรักษาให้ยาวนานมากขึ้น