การพัฒนาผลิตภัณฑ์เครื่องดื่มเพื่อสุขภาพชาชุมเห็ดไทย
คำสำคัญ:
การพัฒนาผลิตภัณฑ์, ชาชุมเห็ดไทย, สมุนไพรชุมเห็ดไทย, ความพึงพอใจบทคัดย่อ
จากความวิตกกังวล เครียดสะสมและความเสื่อมของร่างกายที่ส่งผลต่อคุณภาพการนอน เมื่อนอนหลับไม่เพียงพอก็จะส่งผลต่อปัญหาสุขภาพตามมา จากการทบทวนวรรณกรรม พบว่า สารสกัดจากเมล็ดชุมเห็ดไทยมีฤทธิ์ช่วยให้นอนหลับได้เร็วขึ้นและหลับสนิทมากขึ้น นอกจากนี้ ยังมีสรรพคุณอื่น ๆ เช่น ช่วยบำรุงร่างกาย การศึกษานี้จึงมุ่งเน้นการพัฒนาผลิตภัณฑ์เครื่องดื่มชาสมุนไพรจากเมล็ดชุมเห็ดไทยสูตรเฉพาะ เพื่อเป็นทางเลือกสำหรับผู้ที่ต้องการปรับปรุงคุณภาพการนอนหลับด้วยวิธีธรรมชาติ งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1.เพื่อพัฒนาสูตรผลิตภัณฑ์เครื่องดื่มเพื่อสุขภาพชาชุมเห็ดไทย 2.เพื่อประเมินความพึงพอใจของผู้บริโภคที่มีต่อผลิตภัณฑ์เครื่องดื่มเพื่อสุขภาพชาชุมเห็ดไทย ประชากรกลุ่มตัวอย่างในการศึกษาครั้งนี้ ได้แก่ นักศึกษาหลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพการแพทย์แผนไทย แผน ก. อายุ 30 ปีขึ้นไป จำนวน 100 คน พำนักในเขตกรุงเทพมหานคร โดยวิธีการสุ่มแบบเจาะจง (Purposive Sampling) เครื่องมือในการเก็บรวบรวมข้อมูลคือ แบบสอบถาม ผลการศึกษาพบว่า เครื่องดื่มสมุนไพรชาชุมเห็ดไทยที่ช่วยให้ผ่อนคลายและนอนหลับสบาย มีรสชาติที่กลมกล่อมในแต่ละสูตร มีดังนี้ 1.Peaceful night ใช้เมล็ดชุมเห็ดไทย 5 กรัม, เก๊กฮวย 4 กรัม, เตยหอม 0.5 กรัม 2.One blue day ใช้เมล็ดชุมเห็ดไทย 5 กรัม, คาโมมายล์ 3 กรัม, มะตูม 1 กรัม และ 3.Deep Zleep ใช้เมล็ดชุมเห็ดไทย 5 กรัม, เสาวรส 2 กรัม, ชะเอมเทศ 0.5 กรัม โดยความพึงพอใจของผู้บริโภคในภาพรวมต่อเครื่องดื่มเพื่อสุขภาพชาชุมเห็ดไทยทั้ง 3 สูตรคือช่วยให้คุณภาพการนอนหลับดีขึ้น สามารถหลับได้ยาวถึงเช้า ตื่นขึ้นมารู้สึกสดชื่น อยู่ในระดับมากที่ค่าเฉลี่ย x̅ เท่ากับ 4.16
เอกสารอ้างอิง
กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก. (2563). ฐานข้อมูลสมุนไพร.
กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก. (2564). น้ำสมุนไพร: ประโยชน์และสรรพคุณ.
กรมสุขภาพจิต. (2563). โรค นอนไม่หลับ สัมพันธ์กับ นาฬิกาชีวิต แก้ได้โดยไม่ใช้ยา.
https://dmh.go.th/news-dmh/view.asp?id=30519
กรมส่งเสริมการเกษตร. (2564). รายงานสถานการณ์เศรษฐกิจสมุนไพร กรุงเทพฯ: กรมส่งเสริมการเกษตร.
ชัยวุฑฒิ เกตุอุดม. (2565). ปัจจัยที่ส่งผลต่อความภักดีในตราสินค้าผลิตภัณฑ์ชาสมุนไพรของผู้บริโภค ในเขตกรุงเทพและปริมณฑล.มหาวิทยาลัยมหิดล.
ไชยยง รุจจนเวท. (2548). บรรณาธิการ. “20 ปี สวนสมุนไพร สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี,”กรุงเทพฯ: บริษัท ปตท.จำกัด (มหาชน).
ฐาปนีย์ หงส์รัตนาวรกิจ. (2550). น้ำมันหอมระเหยและการใช้ในสุคนธบำบัด.กรุงเทพฯ : คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
นพรัตน์ อาฒยะพันธ์. (2550). อิทธิพลประเทศแหล่งกําเนิดชาต่อการรับร้ของผู้บริโภค. มหาวิทยาลัยมหิดล
ประกาศคณะกรรมการพัฒนาระบบยาแห่งชาติ. บัญชียาหลักแห่งชาติ พ.ศ. 2562. ราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 136ม ตอนพิเศษ 95ง. (2562).
https://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2562/E/095/T_0008.PDF
มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. (2567). ชุมเห็ดไทย.
https://phar.ubu.ac.th/herb- DetailThaicrudedrug/54
เย็นจิตร เตชะดำรงสิน. (2547). ขะเอมเทศ. วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก,2(3),75-89.
รุจิรัตน์ คงขันธุ์. (2565 ). การพัฒนาผลิตภัณฑ์เครื่องดื่มเพื่อสุขภาพจากดอกดาหลา. มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลพระนคร.
ประกาศคณะกรรมการพัฒนาระบบยาแห่งชาติ เรื่อง บัญชียาหลักแห่งชาติด้านสมุนไพร พ.ศ. 2566 พ.ศ. 2566. (2566). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 140 ตอนพิเศษ 130 ง. หน้า 14.
HRDI. (2025). ผลิตภัณฑ์ธรรมชาติ: โอกาสของพืชท้องถิ่นบนพื้นที่สูง.
https://www.hrdi.or.th/articles/Detail/1516
Janmejai K. Srivastava, Mitali Pandey, Sanjay Gupta. (2009). Chamomile, a novel and selective COX-2 inhibitor with anti-inflammatory activity. Life Sciences,85,19-20, 663-669.
Jung, H. A., Ali, M. Y., Choi, R. J., & Choi, J. S. (2013). Anti-diabetic and anti-inflammatory effects of Senna tora leaves. Journal of Ethnopharmacology, 149(2), 759-767.
Kays, S. (1991). Postharvest Physiology of Perishable Plant Products. (illustrated). Springer US.
Kamel, N. Gammack, J. (2006). Insomnia in elderly: Cause, approach, and treatment. The American Journal of Medicine, 119(6), 465.
Krejcie, R. V., & Morgan, D. W. (1970). Determining sample size for research activities. Educational and Psychological Measurement, 30 (3), 607–610.
Kushikata, T., Sawada, M., Niwa, H. et al. (2016). Ketamine and propofol have opposite effects on postanesthetic sleep architecture in rats: relevance to the endogenous sleep–wakefulness substances orexin and melanin-concentrating hormone. J Anesth 30, 437–443.
Larzelere MM, Wiseman P. (2002). Anxiety, depression, and insomnia. Prim Care. vii. Review,29,339-360.
James B. Maas, Megan L. Wherry, David J. Axelrod, Barbara R. Hogan, Jennifer A. Blumin. (1998). The Golden rules of sleep. In Power sleep: The revolutionary program that prepares your mind for peak performance. New York. Quill: Villard Books: 71-82.
Mignot E. (2008). Why We Sleep: The Temporal Organization of Recovery. PLoS Biology,6(4) ,661-669.
Nidhi Srivastava, Barkha Kamal, Vikas Sharma, Yogesh Kumar Negi, A.K. Dobriyal, Sanjay Gupta & Vikash Singh Jadon. (2010). Standardization of Sterilization Protocol for Micropropagation of Aconitum heterophyllum- An Endangered Medicinal Herb. Academic Arena,2(6),62-66.
Nunnally, J.D. (1978). Psychometric Theory (2nd ed), New York: McGraw-Hill. Petronilho, S., Maraschin, M., Coimbra, M.A., & Rocha, S.M. (2012). In vitro and in vivo studies of natural products: A challenge for their valuation. The case study of chamomile (Matricaria recutita L.). Industrial Crops and Products, 40, 1-12.
Sae-Wong, C., Tansakul, P., & Tewtrakul, S. (2011). Antioxidant and anti-inflammatory activities of extracts from Senna tora Roxb. leaves. Journal of Medicinal Plants Research, 5(26), 6082-6090.
Sílvia Petronilho, Marcelo Maraschin, Manuel A. Coimbra, Sílvia M. Rocha. (2012). In vitro and in vivo studies of natural products: A challenge for their valuation. The case study of chamomile (Matricaria recutita L.) Industrial Crops and Products,40,1-12.
Smolensky M. and Lamberg L. (2001). How your body clock works. In The Body clock guide to better health. New York: Holt Paperback, Henry Holt and company: 30-39.
Srivastava, N., Kamal, B., Sharma, V., Kumar Negi, Y., A.K. Dobriyal, Gupta, S., & Singh Jadon V. (2010) Standardization of Sterilization Protocol for Micropropagation of Aconitum heterophyllum-An Endangered Medicinal Herb. Academic Arena, 2, 37-42.
Thorburn PT. and Riha RL. (2010). Skin disorders and sleep in adults: Where is the evidence? Sleep Medicine Reviews.14, 351-358.
Van Reeth, O., Weibel, L., Spiegel, K., Leproult, R., Dugovic, C., & Maccari, S. (2000). Interactions between stress and sleep: From basic research to clinical situations. Sleep Medicine Reviews, 4 (2), 201-209
Wang, L.; Gui, J.; Ding, R.; Yang, X.; Yang, J.; Luo, H.; Huang, D.; Han, Z.; Jiang, L. Dietary (2003). Intake of Flavonoids Associated with Sleep Problems: An Analysis of Data from the National Health and Nutrition Examination Survey, 2007–2010. Brain Sci.,13,873.
Weerakit Kietcharoensuk. (2550). ผลของเมล็ดชุมเห็ดไทยต่อรูปแบบการนอนหลับ : ศึกษาโดยวิธีโพลีซอมโนกราฟฟีEffect of Cassia tora Linn seeds on sleep architecture : polysomnography study. มหาวิทยาลัยมหิดล. https://tarr.arda.or.th/preview/item/RrvH_3HunCwCiCDuudJdI
Zick SM, Wright BD, Sen A, Arnedt JT. (2011). Preliminary examination of the efficacy and safety of a standardized chamomile extract for chronic primary insomnia: A randomized placebo controlled pilot study. BMC Complementary and Alternative Medicine,11(78),1-8.
