ก้าวสู่กึ่งศตวรรษบัณฑิตอาสาสมัครมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

บทคัดย่อ

บทความนี้นำเสนอการวิเคราะห์บทเรียนจากการจัดการศึกษาหลักสูตรบัณฑิตอาสาสมัคร ของมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ในช่วงเกือบ 5 ทศวรรษที่ผ่านมา ใน 2 ประเด็นคือ  1) ความสัมพันธ์ของหลักสูตรกับบริบทของสังคมไทยในแต่ละยุคสมัยและ2)ผลิตผลและคุณค่าของหลักสูตรบัณฑิตอาสาสมัครที่ทำให้หลักสูตรนี้ยังคงเปิดสอนต่อมาได้จนถึงปัจจุบัน  หลักสูตรบัณฑิตอาสาสมัครก่อตั้งขึ้นในปีพ.ศ. 2512 ภายใต้บริบทของสังคมไทยที่มีปัญหาความเหลื่อมล้ำระหว่างภาคเมืองกับภาคชนบท อันเนื่องมาจากนโยบายการพัฒนาประเทศในช่วงหลังทศวรรษ 2500 หลักสูตรฯได้ถูกพัฒนาขึ้นท่ามกลางความเปลี่ยนแปลงในสังคมไทยที่มีผลกระทบต่อจำนวนผู้เรียนในแต่ละช่วงเวลา นอกจากนี้ทิศทางการพัฒนาการศึกษาในระดับมหาวิทยาลัยเพื่อตอบสนองต่อตลาดแรงงาน ตลอดจนความจำเป็นที่ต้องพึ่งตัวเองทางการเงินมากขึ้นของมหาวิทยาลัยของรัฐ ได้ทำให้หลักสูตรบัณฑิตอาสาสมัครกลายเป็นหลักสูตรทวนกระแสหรือหลักสูตรทางเลือก ท่ามกลางหลักสูตรอื่นๆ บทความได้กล่าวถึงผลิตผลและคุณค่าของหลักสูตรใน 3 ประเด็นคือ1) คุณค่าต่อผู้เรียน 2) คุณค่าต่อชุมชนและองค์กรที่รับบัณฑิตอาสาสมัครไปปฏิบัติงานภาคสนาม และ3)องค์ความรู้ที่ได้จากงานวิจัยก่อนสำเร็จการศึกษาของบัณฑิตอาสาสมัคร

คำสำคัญ: บัณฑิตอาสาสมัคร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ กึ่งศตวรรษ