บทบรรณาธิการ
บทคัดย่อ
บทบรรณาธิการ
วารสารสํานักบัณฑิตอาสาสมัครฉบับนี้ เปนฉบับตอนรับปใหม2548 และเปน
ฉบับที่ 2 หลังจากที่สํ านักบัณฑิตอาสาสมัคร ไดเปดตัววารสาร ฉบับปฐมฤกษเมื่ อกลางปที่ แลว
สําหรับบทความตาง ๆ ที่พิมพเผยแพรในวารสาร ทางกองบรรณาธิการจะยินดีอยางยิ่ งหากไดรับ
ทราบปฏิกิริ ยาจากทานผูอ าน โดยเฉพาะอยางยิ่ง ถาหากจะมีการเขียนบทความเชิงวิจารณหรือ
แสดงขอคิดเห็นตอเนื้ อหาของขอเขียนแตละเรื่ องที่ ปรากฏในวารสารทั้ งฉบับปจจุบั นและฉบับกอน
หนานี้ และหากผูอ านทานใด มีความประสงคจะใหสํ านักบัณฑิตอาสาสมัคร จัดสงวารสารใหอยาง
สม่ํ าเสมอ ขอไดโปรดสมัครเปนสมาชิกโดยกรอกขอความในแบบฟอรมทายเลม และบริจาคเงิน
สนับสนุนคาใชจ ายในจํานวนเพียงเล็กนอย เพื่ อเปนกําลังใจตอคณะผูจั ดทําและสํานักบัณฑิต
อาสาสมัคร
เนื้ อหาของวารสารฉบับนี้ เกี่ ยวของโดยตรงกับ บทบาทและภารกิจของสํานัก
บัณฑิตอาสาสมัคร ประกอบดวยบทความหลัก 4 เรื่ อง คือ อาสาสมัคร: การพัฒนาตนเอง และ
สังคม โดย ศุภรัตน รัตนมุขย ฟนฟูวั ฒนธรรมการเรียนรูสู ชนบทเขมแข็ง โดย อรศรี งามวิทยา
พงศ การเสริมจิตสํานึกอาสาสมัคร ศึกษาเฉพาะกรณีหลักสูตรประกาศนียบัตรบัณฑิต (บัณฑิต
อาสาสมัคร) มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร โดย จารุวิ ตต บุนนาค และรายงานการสัมมนา“รวมกัน
ถักทอ คนรุ นใหม เพื่ อสรางสรรคสั งคม” โดย นภาพร อติวานิชยพงศ
นอกจากบทความทั้ง 4 เรื่ อง แลว ในฉบับนี้มี บทความพิเศษที่ถื อเปนการแนะนํา
วิทยานิพนธดี เดน ของสํานักบัณฑิตอาสาสมัคร2 เรื่ อง คือ วิถีชีวิตชุมชนกับการเปลี่ ยนแปลง
ระบบนิเวศลําน้ํา : กรณีศึ กษาคลองผีหลอก ที่ราบลุ มแมกลองตอนลาง โดย นันทนา พิภพลาภ
อนันต และ เรื่ องเลาจากวิทยานิพนธ การหลอมรวมอุดมการณ“เฟมินิ สต” “ประชาธิปไตย”
และสิทธิมนุษยชน: ศึกษาผานประสบการณสุนี ไชยรส โดย สุนี ไชยรส
บทความ4 เรื่ องแรกเปนการนําเสนอขอคิดเห็นเกี่ ยวกับความหมายและการสราง
จิตสํานึกอาสาสมัครในมติต างๆ กัน ในสถานะการณปจจุบั นที่ดู เหมือนที่ โลกถูกครอบงําดวยลัทธิ
ปจเจกชนนิยม และการแสวงหาผลประโยชนส วนตัว ตามแนวทางเสรีนิ ยมใหม(New -
liberalism) การกลับมาพูดถึงงานอาสาสมัคร การพัฒนาจิตสํานึกทางสังคมและฟ นฟูจิ ตสํานึกที่
บุคคลมีต อชุมชน สังคมและธรรมชาติ ตลอดจนแสวงหาวิถี ทางในการทอดสะพานไปหา
“คนรุ นใหม” เพื่ อเชิญชวนพวกเขาใหกลับมาคิดถึงชุมชนและสังคม นับเปนการทวนกระแสความ
เปนไปของโลกในยุคปจเจกชนนิยมและบริโภคนิยม
หากพิจารณาเฉพาะในบริบทของสังคมไทย การสงเสริมใหเกิดจิตสํานึก
อาสาสมัครและการพัฒนาความเขมแข็งของประชาสังคม นับเปนเรื่ องที่ กระทําไดยากใน
สถานการณทางการเมืองปจจุบั นที่ การทํางานอาสาสมัครเพื่ อสังคมของคนกลุ มหนึ่ งถูกประทับตรา
จากนายกรัฐมนตรีว าเปนการทํางานของพวก“นายหนาคาความจน” และประชาชนกําลังถูกสอน
ใหเคยชินกับการรับความชวยเหลือแบบ“เอื้ ออาทร” มากกวาการสรางความเขมแข็งใหกั บกลุ มและ
ชุมชนเพื่ อการยืนอยู ไดด วยตนเองและมีอํ านาจการตอรองกับรัฐ
นอกจากนี้ ภายหลังเหตุการณความรุนแรงที่มั สยิดกรือแซะ จังหวัดปตตานี เมื่อ
วันที่ 28 เมษายน2547 และโศกนาฎกรรม ที่อําเภอตากใบ จังหวัดนราธิวาส เมื่ อวันที่ 25
ตุลาคม2547 สถานการณของการสรางสะพานเพื่ อสรางความสัมพันธระหวางคนตางกลุ มกลับ
เปนดังที่ พระไพศาล วิสาโล ไดกลาวไวในการสัมมนา“รวมกันถักทอ คนรุ นใหมเพื่ อสรางสรรค
สังคม” นั่นคือ การที่ ชาวพุทธกลุ มใหญ ไมเขาใจคนมุสลิมในภาคใต เชน เดียวกับที่ คนเมืองใน
กรุงเทพฯไมเขาใจคนชนบทในภาคอีสาน และผู ใหญที่ เคยเปนคนรุ นใหมในอดีตไมเขาใจคนรุน
ใหมในปจจุบัน การสรางสะพานเพื่ อเชื่ อมตอคนกลุ มตาง ๆในสังคม จึงเปนภารกิจที่ต องกระทํา
รวมกันในปจจุบั นของผูที่มีจิ ตสํานึกอาสาสมัครเพื่ อสังคม
บทความพิเศษ ซึ่งเปนการแนะนําวิทยานิพนธดี เดนของสํานักบัณฑิตอาสาสมัคร
เปนผลงานของมหาบัณฑิตรุ นแรก สาขาชนบทศึกษาและการพัฒนา และสาขาสตรีศึ กษา ซึ่งเปน
หลักสูตรใหมที่ เพิ่ งเปดสอน โดยกอนหนาป พ.ศ.2542 สํานักบัณฑิตอาสาสมัคร มหาวิทยาลัย
ธรรมศาสตร มีการจัดการเรียนการสอนเพียงหลักสูตรเดียวคือ หลักสูตรประกาศนียบัตรบัณฑิต
(บัณฑิตอาสาสมัคร) ตอมาสํานักบัณฑิตอาสาสมัคร ไดเปดหลักสูตรการเรียนการสอนในระดับ
มหาบัณฑิตศึกษาเพิ่ มอีก 2 หลักสูตร คือ หลักสูตรศิลปศาสตรมหาบัณฑิต (ชนบทศึกษาและการ
พัฒนา) ตั้งแต พ.ศ.2542 และหลักสูตรศิลปศาสตรมหาบัณฑิต(สตรีศึ กษา) ตั้งแต พ.ศ.2544
หลักสูตรทั้ง 2 ถือไดว าเปน “หลักสูตรทวนกระแส” สําหรับสังคมไทยปจจุบัน เนื่ องจาก
หลักสูตรในระดับมหาบัณฑิตที่ เปดใหมในระยะหลังไมว าจะเปนที่ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร หรือ
วามหาวิทยาลัยอื่น ๆ ของภาครัฐและเอกชน มักจะเปนหลักสูตร ที่ตอบสนองตอตลาดแรงงานที่
เรียกวา “หลักสูตรทําเงิน ” เนื่ องจากเปนหลักสูตรที่ทํ าเงินใหทั้ งตอตัวผู เรียนและตอมหาวิทยาลัยที่
เปดหลักสูตร จนเปนที่ มาของคําวา “ธุรกิจการศึกษา”
เนื้ อหาของวิทยานิพนธดี เดนทั้ง 2 ฉบับ ซึ่งถูกนําเสนอในรูปแบบของบทความเปน
ตัวอยางของความสําเร็จทางวิชาการของนักศึกษาในหลักสูตร“ทวนกระแส” ซึ่งผู เขียนทั้ง 2 ทาน
ตางก็มี เคยมีบทบาทอยู ในบริบทของ งานอาสาสมัคร เพื่ อสังคม
สวัสดีป ใหม2548
นภาพร อติวานิชยพงศ
