เงื่อนไขและกระบวนการประสานทุนทางสังคมของท้องถิ่นเพื่อสร้างการมีส่วนร่วมของประชาชน : กรณีองค์การบริหารส่วนตำบลกำแพงเซา อ.เมือง จ.นครศรีธรรมราช

บทคัดย่อ

"การมีส วนรวมของประชาชน" อาจกลาวไดวาเปนหลักการสําคัญที่ สุดในหลักธรรมาภิบาลของ
การปกครองทุกระดับ โดยเฉพาะองคการบริหารสวนตําบล(อบต.) ซึ่ งเปนองคกรในระดับที่ ใกลชิด
ประชาชนมากที่ สุด เนื่ องจากการมีสวนรวมของประชาชน คือหนทางสําคัญที่ จะกอรางสรางฐานที่
มั่ นคงใหแกการปกครองในระบอบประชาธิปไตย ซึ่ งมีหลักการสําคัญวาเปน"การปกครองของ
ประชาชน โดยประชาชน เพื่ อประชาชน" ศ.ดร.ชัยอนันต สมุทวณิช เห็นวาหัวใจของหลักการดังกลาว
คือ"การปกครองโดยประชาชน" เพราะเปนอุดมคติสําคัญอันทําใหระบอบประชาธิปไตยแตกตางไป
จากอุดมการณของลัทธิการปกครองอื่ น เนื่ องจากเชื่ อวามนุษยทุกคนมีศักดิ์ ศรี มีศักยภาพ มีคุณภาพ
พอที่ จะปกครองกันเองได โดยไมต องใหอํานาจภายนอกที่ ไกลตัวมาบงการ กําหนด บังคับ

ระดับการมีสวนรวมของประชาชนในการปกครองจึงเปนตัวบงชี้ สําคัญยิ่ งของการปกครองในระบอบประชาธิปไตยและยัง เปนฐานที่ ผลักดัน -เชื่ อมประสานหลักธรรมาภิบาลประการอื่น ๆ ใหเขมแข็งอีกดวยพรอม ๆ กับความสําคัญอยางยิ่ งยวดดังกลาว"การมีสวนรวมของประชาชน" ก็เปนหลักธรร
มาภิบาลซ ึ่ งอาจกลาวไดว า มีความยากลําบากอยางยิ่ งยวดดวยเชนกัน ในการจะผลั กดั นให ก อเกิ ดขึ้ นภายในสังคมไทยระดับชุมชน ซึ่ งถูกปกครองมาดวยหลักอํานาจนิยมที่ เนนการใชอํานาจทางดิ่ ง
(Vertical) ของระบอบอมาตยาธิปไตยหรือระบบราชการและเผด็จการทหารที่ เขมขนมาหลายทศวรรษมีผลใหอบต.ที่ กอตั้ งขึ้ นเพื่ อจุดมุ งหมายกระจายอํานาจใหประชาชนปกครองดวยตนเอง พบวา การมีสวนรวมของประชาชนเปนปญหาระดับ "เข็นครกข ึ้ นภูเขา" หรือหาไดยากประหนึ่ง "งมเข็มในมหาสมุทร" อยางไรก็ตาม การมีสวนรวมก็ใชวาจะเกิดขึ้ นไมได หากอบต.มีความรู ความเขาใจ และตระหนักในความสําคัญของการประสานทุนเดิมทางสังคมในทองถิ่ นใหเขากับกลไกการปกครองตนเองแบบใหม การมีส วนรวมก็สามารถจะเกิดขึ้ นได เพราะโดยขอเท็จจริงแลว "การมีส วนรวม"หรือจิตสํานึกสาธารณะหาใชส ิ่ งใหมในชุมชนไทย หากเปนแกนแกนของการพึ่ งตนเองในชุมชนตาง ๆ ทุ กท องถิ่ น ทุ กชาติพันธุ มานับศตวรรษกอนการรวมศูนยอํานาจการปกครองของรัฐไทยในสมัยรัชกาลที่ 5 และยุคการพัฒนาความทันสมัย(2504) ประเด็นสําคัญคือ อบต.จะฟ นฟูและประสานทุนเดิมแหงจิตสํานึกชุมชนดังกลาวใหกลับมาเปนพลังของชุมชนสมัยใหมไดอยางไร ดวยกระบวนการ กลไก เครื่ องมืออะไร? "เงื่ อนไขและกระบวนการประสานทุนทางสังคมของทองถิ่ นเพื่ อสรางการมีสวนรวมของ
ประชาชน: กรณีศึกษาองคการบริหารสวนตําบลกําแพงเซา" เปนกรณีศึกษาที่ มุ งจะชี้ ใหเห็นวา การมี
สวนรวมมิใชภารกิจ"เข็นครกขึ้ นภูเขา" หรือยากลําบากขนาด"งมเข็มในมหาสมุทร" แมจะเกิดไมงาย
แตหากมีเงื่ อนไขปจจัยและกระบวนการที่ เหมาะสมก็สามารถเกิดขึ้ นและพัฒนาอยางตอเนื่ องไดเชนกัน