การศึกษากลไกการคุ้มครองทางสังคมโดยชุมชน กรณีศึกษาผ่าน โครงการพัฒนารูปแบบการทำงานของชุมชนนำร่องกับทีมสหวิชาชีพในการคุ้มครองสวัสดิภาพของบุคคล ในครอบครัว มูลนิธิหญิงชายก้าวไกล

บทคัดย่อ

บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของงานวิจัยเรื่องการศึกษากลไกเสริมสร้างงานคุ้มครองทางสังคมโดยชุมชน กรณีศึกษาผ่านโครงการพัฒนารูปแบบการทำงานของชุมชนนำร่องกับทีมสหวิชาชีพในการคุ้มครองสวัสดิภาพของบุคคลในครอบครัว มูลนิธิหญิงชายก้าวไกล มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากลไกเสริมสร้างระบบการคุ้มครองทางสังคมโดยชุมชน ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ มีแนวคิดการคุ้มครองทางสังคมเป็นฐาน ซึ่งกลุ่มเป้าหมาย ได้แก่ แกนนำชุมชนที่เป็นอาสาสมัครคุ้มครองสวัสดิภาพบุคคลในครอบครัว ในพื้นที่ 4 ชุมชน ได้แก่ (1) ชุมชนบ้านคำกลาง จ.อำนาจเจริญ (2) ชุมชนซอยพระเจน กรุงเทพมหานคร (3) ชุมชนวัดโพธิ์เรียง กรุงเทพมหานคร และ (4) ชุมชนวัดสวัสดิวารีสีมาราม กรุงเทพมหานคร จากการศึกษาพบ กลไกการคุ้มครองทางสังคมโดยชุมชน คือ (1) ชุมชนบ้านคำกลาง ได้แก่ กลไก “ทีมสหวิชาชีพชุมชน” กลไก “ทัพหน้า ทัพหลัง” กลไก “วิธีคิด เสริมสร้าง วิถีคิด” กลไก “ใจแลกใจ”  (2) ชุมชนซอยพระเจน ได้แก่ กลไก “พัฒนาและยกระดับคนต้นแบบ” กลไก “พัฒนาแกนนำอย่างต่อยอด ต่อเนื่อง” กลไก “ทีมสหวิชาชีพหลัก” (3) ชุมชนวัดโพธิ์เรียง ได้แก่ กลไก “แกนนำทำงานรุก เร่งรัดทันท่วงที” กลไก “สหวิชาชีพยอมรับ ทำงานร่วม” กลไก “แสวงแนวร่วมข่ายชุมชนคุ้มครอง” กลไก “เสริมสร้างความเชื่อมั่น รังสรรค์สัมพันธภาพ รักษาความลับ” และ (4) ชุมชนวัดสวัสดิ์วารีสีมาราม ได้แก่ กลไกการบริหารบทบาทหน้าที่เหมาะสมตามธรรมชาติบุคลิกภาพ กลไกระบบติดตาม ประกบติด ต่อเนื่อง กลไกเชื่อมร้อย/บูรณาการกิจกรรม กลไกสหวิชาชีพเป็นทีมปฏิบัติงาน เหล่านี้สะท้อนงานคุ้มครองทางสังคมโดยชุมชน ใน “รูปแบบ 3 พัฒนาการ 2 ระบบคุ้มครอง” เป็นบทเรียนสำคัญ โดยมีข้อท้าทายถึง การสร้างความยั่งยืนของงานคุ้มครองทางสังคมโดยชุมชน จะเป็นระบบปกป้องคุ้มครองสวัสดิภาพของบุคคลในครอบครัวให้เกิดขึ้นจริง