นโยบายรัฐ ทุน กับการเปลี่ยนแปลงระบบอาหารท้องถิ่น: กรณีศึกษาผู้ผลิตรายย่อยผู้ปลูกต้นหอม (หอมแบ่ง) ในพื้นที่ตำบลบ้านกลาง อำเภอเมือง จังหวัดนครพนม

บทคัดย่อ

บทความนี้เสนอการวิเคราะห์บทบาทของนโยบายรัฐและทุน กับการเปลี่ยนแปลงระบบอาหารท้องถิ่น ทำการศึกษาและวิเคราะห์ข้อมูลด้านประวัติศาสตร์และเศรษฐกิจท้องถิ่น จากเอกสารทุติยภูมิ ร่วมกับข้อมูลเชิงประจักษ์จากปรากฏการณ์ภาคสนาม ด้วยวิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ ได้แก่ การสัมภาษณ์เชิงลึก การประชุมกลุ่มย่อย และการสังเกตการณ์แบบไม่มีส่วนร่วม ผลการศึกษามีข้อค้นพบที่สำคัญ ดังนี้ นโยบายรัฐที่เชื่อมโยงอยู่กับการจัดระเบียบเศรษฐกิจการเมืองระหว่างประเทศ มีบทบาทต่อการปรับเปลี่ยนคุณประโยชน์ของระบบนิเวศ และกิจกรรมของระบบอาหารท้องถิ่น ด้วยการเปิดโอกาสให้กลุ่มทุนหรือธุรกิจการเกษตร เข้ามาเป็นส่วนหนึ่งของระบบ ในฐานะผู้จัดหาปัจจัยการผลิตสมัยใหม่ และยังมีบทบาทต่อการเติบโตของเมือง รวมถึงการขยายตัวของตลาดหลายระดับที่เข้ามาทำหน้าที่ผู้กระจายอาหาร ในกรณีพื้นที่ตำบลบ้านกลาง อำเภอเมือง จังหวัดนครพนม การเปลี่ยนแปลงภายในระบบอาหารท้องถิ่นกว่า 60 ปีที่ผ่านมา ชี้ให้เห็นถึงการผนวกรวมพื้นที่ชนบทเข้าเป็นส่วนหนึ่งของระบบอาหารสมัยใหม่ การผลักดันให้ผู้ผลิตรายย่อยก้าวเข้าสู่ห่วงโซ่ของอาหารที่มีอุปทานยาว และสะท้อนให้เห็นถึงผลลัพธ์ของระบบที่พบว่า ได้เอื้ออำนวยให้ผู้ผลิตรายย่อยมีรายได้และมีทางเลือกที่หลากหลายมากขึ้น แต่ขณะเดียวกันก็ยังคงต้องเผชิญกับเงื่อนไขและข้อจำกัด ซึ่งมีความซับซ้อนมากยิ่งขึ้นเมื่อเทียบกับในอดีต ด้วยเหตุนี้การแสวงหาแนวทางการพัฒนาศักยภาพของผู้ผลิตรายย่อยภายในระบบอาหารท้องถิ่นที่กำลังเผชิญกับความเปราะบางหลายด้าน จึงจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องอาศัยการบูรณาการแบบร่วมมือ ทั้งในเชิงแนวคิดและการปฏิบัติการจากผู้มีส่วนเกี่ยวข้องทุกมิติ