การดำรงชีพของผู้ค้าและแรงงานข้ามแดนไทย-มาเลเซีย กับสถานการณ์โรคโควิด-19

บทคัดย่อ

      งานวิจัยชิ้นนี้ศึกษาชาวมลายูมุสลิมชายแดนใต้ที่ดำรงชีพในมาเลเซียเพื่อทำความเข้าใจ 1) สภาพชีวิตและลักษณะการดำรงชีพข้ามแดนช่วงก่อนการเกิดสถานการณ์โรคโควิด-19 2) ผลกระทบของสถานการณ์โรคโควิด-19 ต่อการดำรงชีพข้ามแดน และ 3) ลักษณะการปรับตัวและการจัดการกับผลกระทบจากสถานการณ์โรคโควิด-19 ของผู้ดำรงชีพข้ามแดน งานวิจัยใช้มโนทัศน์การดำรงชีพ แนวคิดว่าด้วยการเคลื่อนย้าย แนวทางการศึกษาพื้นที่ชายแดนในทางมานุษยวิทยา และแนวทางการศึกษาอารมณ์/ความรู้สึกของกลุ่มคนชายขอบและเปราะบาง มาเป็นกรอบคิดในการศึกษา ในส่วนของระเบียบวิธีวิจัย งานชิ้นนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ประกอบด้วย การเก็บรวบรวมข้อมูลเอกสาร การสัมภาษณ์เชิงลึก การสนทนากลุ่มย่อย และการสังเกตการณ์
ผลการศึกษาพบว่า การข้ามแดนไปประกอบอาชีพในมาเลเซียเป็นทางออกของปัญหาความยากจนและการไม่มีงานทำของชาวมลายูมุสลิมชายแดนใต้ แม้ผลตอบแทนที่ได้จะเพียงพอแค่ระดับการยังชีพ อีกทั้งยังอยู่บนความเสี่ยงเนื่องจากส่วนใหญ่ลักลอบเข้าไปทำงาน กระนั้นการทำงานในมาเลเซียก็ยังจำเป็น โดยความเสี่ยงได้ถูกบรรเทาลงด้วยเครือข่ายความสัมพันธ์ทางสังคม การพึ่งพาและอุปถัมภ์ที่มีฐานมาจากชุมชนต้นทาง ต่อมาเมื่อเกิดโรคโควิด-19 ผู้ดำรงชีพข้ามแดนเดือดร้อนอย่างหนักจากมาตรการทั้งของไทยและมาเลเซียในการจัดการกับโรคโควิด-19 ต้องสูญเสียอาชีพ วิถีชีวิต และฐานความสัมพันธ์เดิมที่มี ขณะที่การช่วยเหลือจากรัฐก็จำกัดอย่างมาก ทั้งนี้ ผู้ดำรงชีพข้ามแดนได้ปรับตัวในด้านอารมณ์ความรู้สึก ด้านเศรษฐกิจ และมีการวางแผนสำหรับอนาคต แต่การปรับตัวเหล่านี้ก็เพียงเพื่อให้อยู่รอดได้เพื่อรอเวลากลับไปสู่วัฎจักรและความไม่มั่นคงแบบเดิมๆ ของการดำรงชีพข้ามแดนอีกครั้งเมื่อสถานการณ์โรคโควิด-19 ผ่านพ้นไป