กระบวนทัศน์ใหม่ในการส่งเสริมความตระหนักรู้ต่อความหลากหลาย ทางชาติพันธุ์สำหรับผู้เรียนในศตวรรษที่ 21

ผู้แต่ง

  • สรายุธ รัศมี คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น

คำสำคัญ:

กระบวนทัศน์ใหม่, ความหลากหลายทางชาติพันธุ์, ความตระหนักรู้, ผู้เรียนในศตวรรษที่ 21

บทคัดย่อ

กระบวนทัศน์ในการส่งเสริมความตระหนักรู้ต่อความหลากหลายทางชาติพันธุ์ในศตวรรษที่ 21 เป็นแนวทางที่เน้นการสร้างองค์ความรู้ที่เชื่อมโยงกับประสบการณ์ของผู้เรียน โดยบูรณาการความหลากหลายทาง ชาติพันธุ์เข้าสู่กระบวนการเรียนการสอน แนวทางนี้ช่วยลดความคิดอคติสร้างความเข้าใจที่ลึกซึ้งระหว่างกลุ่มชาติพันธุ์ และส่งเสริมทักษะสำคัญ ซึ่งเน้นการเปลี่ยนแปลงจากกรอบคิดแบบเดิมที่มองชาติพันธุ์อย่างแยกส่วนหรือแบบเหมารวมไปสู่กรอบคิดที่ยอมรับและให้คุณค่ากับความหลากหลายอย่างลึกซึ้งและเป็นระบบ ผ่านการอธิบายองค์ประกอบหลักของกระบวนทัศน์ใหม่ ประกอบด้วย แนวคิดหลัก 4 ประการ ได้แก่ การยอมรับพหุนิยม ความเสมอภาคทางวัฒนธรรม การเรียนรู้แบบข้ามวัฒนธรรม การมีส่วนร่วมและเสียงของกลุ่มชาติพันธุ์ ลักษณะสำคัญ 5 ประการ ได้แก่ เปลี่ยนจากการยึดความรู้เป็นศูนย์กลางเป็นผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง เปลี่ยนจากความคิดแบบเน้นเนื้อหาสู่การคิดแบบบูรณาการ เปลี่ยนจากความคิดแบบเหมารวมสู่การยอมรับความหลากหลาย เปลี่ยนจากการเรียนรู้เชิงท่องจำสู่การเรียนรู้เชิงวิพากษ์และสร้างสรรค์ เปลี่ยนจากการเน้นประสิทธิภาพเชิงเทคนิคสู่การพัฒนามนุษย์อย่างรอบด้าน นำไปสู่ขั้นตอนในการเรียนรู้รูปแบบ “AECKRA Model” 6 ขั้นตอน ได้แก่ สร้างความตระหนักรู้ สำรวจและแลกเปลี่ยน วิเคราะห์เชิงวิพากษ์ สร้างองค์ความรู้ใหม่ ลงมือปฏิบัติ สะท้อนคิดและประเมินผล ร่วมกับแนวทางการจัดการเรียนรู้เชิงรุกสำหรับผู้เรียนที่สามารถประยุกต์ใช้ในระบบการศึกษา ทำให้ผู้เรียนมีทัศนคติเชิงบวกต่อความหลากหลาย มีความเข้าใจที่ลึกซึ้งต่อบริบทชาติพันธุ์ต่าง ๆ จนสามารถพัฒนาทักษะการอยู่ร่วมกับผู้อื่นอย่างเคารพและเห็นคุณค่า พร้อมเป็นพลเมืองที่มีจิตสำนึกทางสังคม ซึ่งเป็นก้าวสำคัญสู่การสร้างสังคมที่สงบสุขและเคารพในความแตกต่างอย่างมีประสิทธิภาพ

Downloads

Download data is not yet available.

เอกสารอ้างอิง

เกรียงศักดิ์ พลอยแสง. (2561). การเรียนรู้โดยเน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ. วารสารมหาจุฬาวิชาการ, 5(ฉบับพิเศษ), 131–141. https://so04.tci-thaijo.org/index.php/JMA/article/view/141078

แก้วเกล้า บรรจง และปาริชาต สถาปิตานนท์. (2561). การสื่อสารรณรงค์บนพื้นที่ออนไลน์ Change.org. วารสารวิชาการนิเทศศาสตร์และนวัตกรรม นิด้า, 5(2), 52–66. https://so02.tci-thaijo.org/index.php/jcin/article/view/163487

คุรุรัตน์ วรวณิชชา, ศักดิ์ชัย นิรัญทวี, อัจฉรา วัฒนาณรงค์ และโกศล มีคุณ. (2567). การจัดการศึกษาเพื่อเสริมสร้างสมรรถนะของผู้เรียนในศตวรรษที่ 21. Journal of Modern Learning Development, 9(12), 721–730. https://so06.tci-thaijo.org/index.php/jomld/article/view/275405

จักรพันธ์ ขัดชุ่มแสง. (2564). ชาติพันธุ์วรรณาดิจิทัล: ความท้าทายและแนวปฏิบัติด้านจริยธรรมการวิจัยในมนุษย์. วารสารมานุษยวิทยา, 4(2), 109–142. https://so06.tci-thaijo.org/index.php/jasac/article/view/250206

ฉัตรธาวิน สุพรรณ และชรินทร์ มั่งคั่ง. (2566). การบูรณาการเชิงสหวิทยาการ ส่งเสริมสมรรถนะเพื่อการปรับเปลี่ยนมโนทัศน์ในรายวิชาสังคมศึกษา ระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 1/3 โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ระดับอนุบาลและประถมศึกษา. วารสารวิชาการ สถาบันเทคโนโลยีภาคตะวันออกแห่งสุวรรณภูมิ, 2(1), 73–82. https://so09.tci-thaijo.org/index.php/JEITS/article/view/1552

ปรตี ประทุมสุวรรณ์. (2562). การศึกษาเพื่อการพัฒนาความเป็นพลเมืองโลก: การเรียนรู้แบบบูรณาการสู่การพัฒนาอย่างยั่งยืน. วารสารการบริหารและนวัตกรรมการศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2(1), 90–103. https://so01.tci-thaijo.org/index.php/emi/article/view/137577/129393

ประสิทธิ์ ลีปรีชา. (2557). กระบวนทัศน์การศึกษาชาติพันธุ์สัมพันธ์. วารสารสังคมลุ่มนํ้าโขง, 10(3), 219–242. https://so03.tci-thaijo.org/index.php/mekongjournal/article/view/26780

ปาริชาติ บริเพ็ชร. (2563). การจัดการศึกษาตามแนวพหุวัฒนธรรมของสถานศึกษา สังกัดสำนักงานพื้นที่การศึกษาประถมศึกษากระบี่ อำเภอเมืองกระบี่ จังหวัดกระบี่ [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช]. https://ir.stou.ac.th/handle/123456789/12044

ทยิดา เลิศชนะเดชา และศิริวรรณ วณิชวัฒนวรชัย. (2564). บทบาทของผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในการจัดการเรียนการสอนวิชาสังคมศึกษา. วารสารรามคำาแหง ฉบับบัณฑิตวิทยาลัย, 4(3), 13-24. http://www.rujogs.ru.ac.th/journals/12_1640837013.pdf

นัยนา ดอรมาน, ประสาร มาลากุล ณ อยุธยา, และผ่องพรรณ เกิดพิทักษ์. (2563). การเรียนรู้เชิงประสบการณ์และการสะท้อนคิดเชิงวิพากษ์. วารสารจิตวิทยา มหาวิทยาลัยเกษมบัณฑิต, 10(2), 20-28. http://journal.psy.kbu.ac.th/jour/20201002/2.บทความวิชาการ(นัยนา).pdf

พันธ์นุพงษ์ วงวาน, พรใจ ลี่ทองอิน, และวรวุฒิ สุภาพ. (2563). การพัฒนาคู่มือการจัดการเรียนรู้ประวัติศาสตร์เพื่อลดอคติทางชาติพันธุ์สำหรับนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย. วารสารศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยทักษิณ, 20(1), 50–65. https://so02.tci-thaijo.org/index.php/eduthu/article/view/240234

วิชา มหาคุณ และกฤษฎา แสงเจริญทรัพย์. (2565). การเสริมสร้างความเป็นธรรมทางสังคมโดยกระบวนการยุติธรรมชุมชน: บทเรียนจากนานาประเทศ. วารสารมหาจุฬานาครทรรศน์ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, 9(2), 308–322. https://so03.tci-thaijo.org/index.php/JMND/article/view/258960

รัชฎาพร เกตานนท์. (2565). กระบวนทัศน์การพัฒนาในเชิงปรัชญาและการคิดของมนุษย์ เพื่อพัฒนาแนวทางการดำรงชีวิตในปัจจุบัน. The New Viridian Journal of Arts, Humanities and Social Sciences, 2(2), 36–50. https://so01.tci-thaijo.org/index.php/The_New_Viridian/article/view/252362

รัตติกร เหมือนนาดอน, ยุพาภรณ์ ติรไพรวงศ์, เจียมใจ ศรีชัยรัตนกูล, และสันติ ยุทธยง. (2562). การพัฒนาการเรียนรู้ผ่านการสะท้อนคิด. วารสารวิจัยสุขภาพและการพยาบาล วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี กรุงเทพ, 35(2), 13–25. https://he01.tci-thaijo.org/index.php/bcnbangkok/article/view/216124

สมโภชน์ อเนกสุข. (2548). การวิจัยปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม. วารสารวิจัยและวัดผลการศึกษา มหาวิทยาลัยบูรพา, 3(1), 18–31. https://ojs.lib.buu.ac.th/index.php/search/article/view/358

สิทธิโชค ปาณะศรี, พระปลัดสาคร สาคโร (นุ่นกลับ), และพระครูอรรถโกศลกิจ. (2561). พหุวัฒนธรรมในมุมมองของปรัชญาหลังนวยุค. วารสารเซนต์จอห์น, 21(28), 102-114. https://harrt.in.th/entities/publication/7413e87f-19d9-4fed-9375-b1adcb91d32b

สุวิไล เปรมศรีรัตน์. (2558). ความหลากหลายของภาษาและชาติพันธุ์: ทรัพยากรล้ำค่าหรือปัญหาที่แก้ไม่ตก. The Journal of Language and Culture (JLC), 23(1), 15-24. https://so03.tcithaijo.org/index.php/JLC/article/view/32386

อจิรภาส์ เพียรขุนทด. (2567). กรอบแนวคิดสำคัญของการศึกษาการนำนโยบายไปปฏิบัติ แบบบนลงล่าง แบบล่างขึ้นบน และแบบผสมผสาน. รัฐศาสตร์สาร, 45(2), 130-154. https://so06.tci-thaijo.org/index.php/PolscituJR/article/view/271823

อำพร ดัชถุยาวัตร์ และลดาวัลย์ มะลิไทย. (2566). การจัดกิจกรรมการเรียนรู้สังคมศึกษาเพื่อส่งเสริมความเป็นพลเมืองโลกในผู้เรียน. วารสารมหาจุฬาคชสาร, 14(1), 63-74. https://so06.tci-thaijo.org/index.php/gajasara/article/view/264731

Banks, J. A. (2015). Cultural diversity and education: Foundations, curriculum, and teaching (6th ed.). Routledge.

Banks, J. A. (2017). Citizenship education and global migration. American Educational Research Association. https://doi.org/10.2307/j.ctv138wrq5

Brookfield, S. D. (2012). Teaching for critical thinking: Tools and techniques to help students question their assumptions. Jossey-Bass.

Darling-Hammond, L., Flook, L., Cook-Harvey, C., Barron, B., & Osher, D. (2020). Implications for educational practice of the science of learning and development. Applied Developmental Science, 24(2), 97–140. https://doi.org/10.1080/10888691.2018.1537791

DET Victoria. (2021). Respectful relationships: Creating a culture of respect in schools. Department of Education and Training Victoria.

Freire, P. (1970). Pedagogy of the oppressed. Continuum.

Gay, G. (2018). Culturally responsive teaching: Theory, research, and practice (3rd ed.). Teachers College Press.

Gorski, P. C. (2016). Equity literacy for all. Educational Leadership, 72(6), 34–40. http://edchange.org/publications/Equity-Literacy-for-All.pdf

Hadjipanayi, C., Christof, M., Banakou, D., & Michael-Grigoriou, D. (2024). Cultivating empathy through narratives in virtual reality: A review. Personal and Ubiquitous Computing, 28(1), 507–519. https://doi.org/10.1007/s00779-024-01812-w

Hooks, b. (1994). Teaching to transgress: Education as the practice of freedom. Routledge.

Human Rights Watch. (2021). World report 2021: Myanmar. https://www.hrw.org/world-report/2021/country-chapters/myanmar

Kemmis, S., & McTaggart, R. (2005). Participatory action research: Communicative action and the public sphere. In N. K. Denzin & Y. S. Lincoln (Eds.), The Sage handbook of qualitative research (3rd ed., pp. 559–603). Sage.

Kirkwood, A., & Price, L. (2014). Technology-enhanced learning and teaching in higher education: What is ‘enhanced’ and how do we know? Learning, Media and Technology, 39(1), 6–20. https://doi.org/10.1080/17439884.2013.770404

Kolb, D. A. (2014). Experiential learning: Experience as the source of learning and development (2nd ed.). Pearson Education.

Kymlicka, W. (2003). Multicultural citizenship: A liberal theory of minority rights. Oxford University Press.

Reason, P., & Bradbury, H. (Eds.). (2008). The Sage handbook of action research: Participative inquiry and practice (2nd ed.). Sage. https://doi.org/10.4135/9781848607934

Schott, C., & Marshall, S. (2018). Virtual reality and situated experiential education: A conceptual framework for learning. Journal of Management Education, 42(4), 510–530. https://doi.org/10.1177/1052562918777633

Seaman, J., Brown, M., & Quay, J. (2017). The evolution of experiential learning theory: Tracing lines of research in the JEE. Journal of Experiential Education, 40(4), 347-369. https://doi.org/10.1177/1053825916689268

Siriphon, A. (2006). Local knowledge, dynamism and the politics of struggle: A case study of the Hmong in Northern Thailand. Journal of Southeast Asian Studies, 37(1), 65-81. https://doi.org/10.1017/S002246340500041X

Sleeter, C. E. (2011). The academic and social value of ethnic studies: A research review. National Education Association.

Smith, L. T. (2021). Decolonizing methodologies: Research and Indigenous peoples (3rd ed.). Zed Books.

Tuck, E., & Yang, K. W. (2012). Decolonization is not a metaphor. Decolonization: Indigeneity, Education & Society, 1(1), 1–40. https://jps.library.utoronto.ca/index.php/des/article/view/18630

UNESCO. (2015). Global citizenship education: Topics and learning objectives. UNESCO. https://doi.org/10.54675/DRHC3544

UNESCO. (2020). Manual for developing intercultural competencies: Story circles. UNESCO. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000370336

United Nations. (2015). Transforming our world: The 2030 agenda for sustainable development. United Nations. https://sdgs.un.org/2030agenda

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

2025-06-27

รูปแบบการอ้างอิง

รัศมี ส. (2025). กระบวนทัศน์ใหม่ในการส่งเสริมความตระหนักรู้ต่อความหลากหลาย ทางชาติพันธุ์สำหรับผู้เรียนในศตวรรษที่ 21. วารสารพัฒนศาสตร์ วิทยาลัยพัฒนศาสตร์ ป๋วย อึ๊งภากรณ์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, 8(1 มกราคม - มิถุนายน), 95–121. สืบค้น จาก https://so05.tci-thaijo.org/index.php/gvc-tu/article/view/278455

ฉบับ

ประเภทบทความ

บทความวิชาการ