บ่อเกิดความรู้ในพุทธปรัชญา

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้มีวัตถุประสงค์ 2 ประการ ได้แก่ 1) เพื่อศึกษาบ่อเกิดของความรู้ใน  พุทธปรัชญาเถรวาท 2) เพื่อศึกษาความหมายและประเภทของความรู้ กระบวนการเข้าถึงความรู้      คุณค่าของความรู้ที่มีต่อมนุษย์ ที่นับว่าเป็นเรื่องที่ยิ่งใหญ่และสลับซับซ้อนมากที่สุด ผลการศึกษา         พบว่า เมื่อสังคมปัจจุบันได้เจริญก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีที่มีการผลิตวัตถุต่าง ๆ               มาตอบสนองความต้องการของมนุษย์มาก เป็นกระบวนการนำหลักธรรมมาใช้ในการดำเนินชีวิตจริง คือ ฝึกฝนพัฒนาตนเอง ทั้งด้านร่างกาย จิตใจ ปัญญาและสังคม ความรู้เกิดจาก กาย กับ จิต         เป็นพื้นฐานที่อาศัยกัน ประกอบด้วย ความรู้ทางตา ความรู้ทางหู ความรู้ทางจมูก ความรู้ทางลิ้น ความรู้ทางกาย ความรู้ทางใจ เมื่อมีเรื่องราวต่าง ๆ ที่เข้ามาสู่ประตูทั้งหกจะเห็นว่าเรื่องราวต่าง ๆ ที่ดี (กุศล) และไม่ดี (อกุศล) จะถูกเก็บไว้ในจิต กระนั้นกระบวนการทำงานของจิตก็มีหน้าที่ส่งต่อหรือเป็นแรงผลักดันให้มนุษย์แสดงพฤติกรรมออกทางกายทั้งเรื่องดี (กุศล) และไม่ดี (อกุศล) ทั้งนี้จะเห็นว่าความรู้ในพุทธปรัชญาเถรวาท เกิดจาก (1) สุตตมยปัญญา (2) จินตามยปัญญา (3) ภาวนามยปัญญา กระนั้นเมื่อประมวลความรู้ในพุทธปรัชญาเถรวาทจะเห็นว่ามีเพียง 2 ระดับ คือ (1) ระดับโลกิยะ     (2) ระดับโลกุตตระ ซึ่งประกอบด้วยปัจจัยภายนอก มีชื่อเรียกว่า ปรโตโฆสะและปัจจัยภายในมีชื่อเรียกว่า โยนิโสมนสิการ มีบทบาทที่สำคัญมากในกระบวนการศึกษาหรือการพัฒนาชีวิต เป็นแหล่งรวมข้อมูลเกี่ยวกับการดำเนินชีวิตและการแก้ไขปัญหาทั้งหมด