มาตรฐานจริยธรรมของผู้รับใบอนุญาตในกิจการโทรทัศน์

บทคัดย่อ

วิจัยเรื่องมาตรฐานจริยธรรมของผู้รับใบอนุญาตในกิจการโทรทัศน์นี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาเปรียบเทียบมาตรฐานจริยธรรมของผู้รับใบอนุญาตในกิจการโทรทัศน์ของไทยกับต่างประเทศ ได้แก่ สหราชอาณาจักร สหรัฐอเมริกา เครือรัฐออสเตรเลีย และญี่ปุ่น รวมทั้งศึกษาปัญหาการบังคับใช้กฎหมายเกี่ยวกับมาตรฐานจริยธรรมของผู้รับใบอนุญาตในกิจการโทรทัศน์ของไทย ตลอดหาแนวทางแก้ไขปัญหาและยกร่างกฎหมายที่เหมาะสมกับมาตรฐานจริยธรรมของผู้รับใบอนุญาตในกิจการโทรทัศน์ วิธีการศึกษาใช้วิธีการวิจัยเอกสารทางกฎหมายได้แก่ กฎหมายที่เกี่ยวข้องกับมาตรฐานจริยธรรมผู้รับใบอนุญาตในกิจการโทรทัศน์ หนังสือหรืองานวิจัยที่เกี่ยวข้องของประเทศไทย สหราชอาณาจักร สหรัฐอเมริกา เครือรัฐออสเตรเลียและญี่ปุ่น ประกอบข้อมูลการสัมภาษณ์กลุ่มผู้มีส่วนได้เสีย ได้แก่ เจ้าหน้าที่รัฐ ผู้ประกอบธุรกิจในกิจการโทรทัศน์ นักวิชาการและประชาชนผู้บริโภครวมจำนวน 19 คน และการเสวนากลุ่มเกี่ยวกับร่างกฎหมายที่เหมาะสมกับมาตรฐานจริยธรรมของผู้รับใบอนุญาตในกิจการโทรทัศน์จำนวน 14 คน

          ผลการศึกษาพบว่า ประเทศสหราชอาณาจักร เครือรัฐออสเตรเลียและญี่ปุ่น ใช้รูปแบบการกำกับดูแลผู้รับใบอนุญาตในกิจการโทรทัศน์โดยภาครัฐ (statutory regulation) โดยประเทศสหราชอาณาจักรมีคณะกรรมการ (Office of Communications (Ofcom)) เครือรัฐออสเตรเลียมีองค์การการสื่อสารและสื่อแห่งออสเตรเลีย (The Australian Communications and Media Authority (ACMA)) ส่วนประเทศญี่ปุ่นมีกระทรวงมหาดไทยและการสื่อสาร (Ministry of Internal Affairs and Communications (MIC)) เป็นองค์กรกำกับดูแลในส่วนที่เกี่ยวกับการรับใบอนุญาต เนื้อหาและผังรายการ และส่วนที่เกี่ยวกับมาตรฐานจริยธรรมได้ใช้ระบบกำกับดูแลกันเอง (self -regulation) โดยใช้องค์กรที่ไม่ใช่ภาครัฐกำกับดูแล  ในขณะที่ประเทศสหรัฐอเมริกาใช้ระบบกำกับดูแลร่วมกัน (co-regulation) มีคณะกรรมการกลางกำกับดูแลกิจการสื่อสาร (The Federal Communications Commission (FCC)) ทั้งในส่วนการอนุญาต เนื้อหาหรือผังรายการ ตลอดจนมาตรฐานจริยธรรมด้วย ในส่วนประเทศไทยนั้นมีคณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคม (กสทช.) กำกับดูแลการออกใบอนุญาต กำกับผังรายการ และเนื้อหาที่กระทบต่อความมั่นคงของชาติ แต่ยังไม่มีหน่วยงานที่ทำหน้าที่ในการกำหนดมาตรฐานจริยธรรมของผู้รับใบอนุญาตในกิจการโทรทัศน์

ดังนั้น จึงควรนำระบบการกำกับดูแล 2 ระบบ กล่าวคือ การอนุญาตในกิจการโทรทัศน์ใช้ระบบการกำกับโดยภาครัฐ (statutory regulation) โดย กสทช. ส่วนการกำกับดูแลมาตรฐานจริยธรรมผู้รับใบอนุญาตในกิจการโทรทัศน์ควรใช้ระบบกำกับดูแลกันเอง (self -regulation) โดยใช้องค์กรไม่ใช่ภาครัฐตามแบบประเทศสหราชอาณาจักร เครือรัฐออสเตรเลียและญี่ปุ่น ทั้งนี้จึงควรแก้ไขเพิ่มเติมพระราชบัญญัติองค์กรจัดสรรคลื่นความถี่และกำกับการประกอบกิจการวิทยุกระจายเสียง วิทยุโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคม พ.ศ. 2553 ให้มีระบบและกลไกเกี่ยวกับมาตรฐานจริยธรรมผู้รับใบอนุญาตในกิจการโทรทัศน์ของประเทศไทยต่อไป