ฝายแกนดินซีเมนต์ : นวัตกรรมสังคมเพื่อลดปัญหาความยากจน

ผู้แต่ง

  • สุกษม สุขเกษม สุกษม สุขเกษม
  • สังศิต พิริยะรังสรรค์ วิทยาลัยนวัตกรรมสังคม มหาวิทยาลัยรังสิต

คำสำคัญ:

ฝายแกนดินซีเมนต์; , นวัตกรรมสังคม; , ความยากจน

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้เป็นการศึกษาวิจัยเชิงคุณภาพ มีวัตถุประสงค์ในการวิจัยคือ 1) เพื่อศึกษาสถานการณ์ปัญหาและการแก้ปัญหาการขาดแคลนน้ำในการทำเกษตรกรรมในประเทศไทยจากอดีตสู่ปัจจุบัน 2) เพื่อศึกษาการจัดการแหล่งน้ำขนาดเล็ก  ด้วยนวัตกรรมฝายแกนดินซีแมนต์  3) เพื่อศึกษาความสัมพันธ์เชิงอำนาจด้านการจัดทำฝายแกนดินซีเมนต์ระหว่างสมาชิกในชุมชน ระหว่างชุมชน และภาครัฐกับชุมชน และ 4) เพื่อศึกษาผลลัพธ์จากการทำฝายแกนดินซีเมนต์กับการลดปัญหาความยากจนของชุมชน โดยเก็บข้อมูลจากการค้นคว้าเอกสาร บทความ งานวิจัยที่เกี่ยวข้องและเก็บข้อมูลจากการศึกษาภาคสนาม ด้วยการสัมภาษณ์เชิงลึก การสนทนากลุ่มและการสังเกตแบบมีส่วนร่วม

  ผลลัพธ์ของการวิจัยนี้พบว่า ปัญหาขาดแคลนน้ำในการเกษตรกรรมในประเทศไทยเกิดจากปัญหาการขาดฝนตามฤดูกาลและการเปลี่ยนแปลงของระบบนิเวศในลุ่มน้ำ ความร่วมมือระหว่างหน่วยงานภาครัฐ เอกชน สังคม และชุมชนเป็นสิ่งสำคัญในการแก้ปัญหานี้ การใช้นวัตกรรมฝายแกนดินซีเมนต์ในการจัดการน้ำขนาดเล็กเป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพ โครงสร้างเหล่านี้ช่วยลดอัตราการไหลของน้ำและช่วยให้ชุมชนมีน้ำใช้งานได้ตลอดปี และมีความทนทานและมีความคุ้มค่า ความสำเร็จในการใช้ฝายแกนดินซีเมนต์ที่ตัดสินใจและการร่วมมือระหว่างสมาชิกในชุมชน ระหว่างชุมชน และภาครัฐกับชุมชนเกิดขึ้นโดยมีความสำคัญ ความมุ่งมั่นของผู้นำชุมชนและการร่วมมือสำคัญ การใช้ฝายแกนดินซีเมนต์มีผลในการลดความยากจนของชุมชน โดยเพิ่มรายได้ ลดหนี้สิน และปรับปรุงคุณภาพชีวิต โดยมีน้ำใช้งานตลอดปี การวิจัยนี้มีข้อเสนอแนะเชิงนโยบายเช่นการกระจายอำนาจในการตัดสินใจและการแบ่งปันทรัพยากรกับชุมชน และการสนับสนุนข้อมูล องค์ความรู้ และเทคโนโลยีใหม่เพื่อให้การจัดการแหล่งน้ำเป็นต้น

References

กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย (2558). ระวังภัยแล้งปี 58 ทำชาวนาเสียหาย 4,000 ล. พาธุรกิจอ่วม.

กระแสทรรศน์. (2598). สืบค้น 1/11/2565 จาก http://marketeer.co.th/2015/03/kresearch-farmer/ 2558)

กรมอุตุนิยมวิทยา. (2553). หนังสืออุตุนิยมวิทยา. สืบค้นเมื่อ 1 พฤศจิกายน 2565 จาก http://tmd.go.th/info/info.php?FildID=71.

กฤตเมธ บุญนุ่ม. (2560). นวัตกรรมทางสังคมความรู้สู่สังคมเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน. วารสารสังคมศาสตร์วิชาการ, 10 (พิเศษ), 245-262.

ไกรฤกษ์ เอี่ยมศร (2564) สมบัติทางวิศวกรรมของดินซีเมนต์ที่ปรับปรุงด้วย น้ำยางพาราผสมสารผสมเพิ่มที่อุณหภูมิแตกต่างกัน วิศวกรรมศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี

เขมรัฐ เถลิงศรี, สิทธิเดช พงศ์กิจกวรสิน, ภาวิญญ์ เถลิงศรี, พชรพัชร์ ถวิลนพนันท์, เขมวไล ธีรสุวรรณจักร, บัณฑิต ฉิมชาติ, สุดาพร พรหมรักษา และวิวา เงินสร้อย. (2561). โครงการนวัตกรรมทางสังคมเพื่อส่งเสริมวิถี ชีวิตเกษตรกรบนพื้นที่สูงสู่ความยั่งยืน รายงานฉบับสมบูรณ์. สํานักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ.

ฉัตรมงคล สิงหวิบูลย์. (2561). การจัดการทรัพยากรน้ำเพื่อการเกษตรกรรมระดับไร่นาตามวิถีชุมชนท้องถิ่นอย่างยั่งยืน วารสารชลสาร 7(1), 34-44.

ชนะบูรณ์ อินทรพันธ์. (2563). แนวทางการสร้างนวัตกรรมสังคมเพื่อผู้สูงอายุโดยใช้ทุนทางสังคมในพื้นที่ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในจังหวัดอุบลราชธานี. รายงานการวิจัย มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี.

ชานนท์ โกมลมาลย์. (2561). นวัตกรรมทางสังคม เพื่อขับเคลื่อนสุขภาวะ โดยการมีส่วนร่วมของเด็กและเยาวชน. กรุงเทพฯ : เอซี ปริ้นติ้ง เซอร์วิส.

ชูชิต ชายทวีป. (2559). ปัจจัยสำเร็จของการลดปัญหาความยากจน. วารสารสังคมศาสตร์บูรณาการ. 3(2), 188-214.

ฐกร กาญจน์จิรเดช, มยุรี รัตนเสริมพงศ์ และ สมบูรณ์ สุขสำราญ. (2561). รูปแบบการมีส่วนร่วมของชุมชน ในการบริหารจัดการน้ำอย่างยั่งยืนของจังหวัดอุทัยธานี ตามแนวปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง. วารสารสันติศึกษาปริทรรศน์ มจร., 6(2), 537-552.

ถาวร อ่อนประไพ. (2562) โครงการวิจัยการประเมินศักยภาพเชิงพื้นที่เพื่อการพัฒนาแหล่งน้ำขนาดเล็กในระดับท้องถิ่น จังหวัดน่าน. มหาวิทยาลัยเชียงใหม่:เชียงใหม่.

ทวีศักดิ์ ธนเดโชพลและคณะ. (2563). การวิเคราะห์การบริหารจัดการน้ำในสภาวะภัยแล้ง ปี พ.ศ. 2563. บทความวิชาการ ด้านการชลประทานและการระบายน้ำ ครั้งที่ 13, 287-308. กรุงเทพมหานคร: คณะกรรมการด้านการชลประทานและการระบายน้ำแห่งประเทศไทย.

นิตยา พากุล กัญลยา มิยะนา และยศ บริสุทธิ์. (2020). การบริหารจัดการทรัพยากรแหล่งน้ำขนาดเล็กเพื่อทำการเกษตรตลอดปีของชุมชนโคกล่ามแสงอร่าม อำเภอหนองวัวซอ จังหวัดอุดรธานี. วารสารเกษตรพระจอมเกล้า, 38(2), 270 – 279.

ประดิษฐ์ เจียรกุลประเสริฐ. (2562) โครงการการมีส่วนร่วมในการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำบ้านวังธาร ตำบลเหนือ อำเภอดอยสะเก็ด จังหวัดเชียงใหม่.รายงานการวิจัย มหาวิทยาลัยเชียงใหม่:เชียงใหม่.

ประเสริฐศักดิ์ มั่งอะนะ, สุรเชษฐ เวชชพิทักษ (2563) การสร้างฝายชะลอน้ำเพื่อแก้วิกฤตขาดแคลนน้ำโดยการมีส่วนร่วมของชุมชน บ้านหนองกองเหนือ ตำบลนาบ่อค้า อำเภอเมือง จังหวัดกำแพงเพชร. วารสาร มจร การพัฒนาสังคม, 5(3), 133-144.

ปราโมทย์ ไม้กลัด. (2550). การบริหารจัดการทรัพยากรแบบบูรณาการอย่างยั่งยืน (เอกสารโรเนียว).กรุงเทพมหานคร : มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.

มณีรักษ์ กาญจนรางกูร. (2561). การบริหารจัดการน้ำอย่างยั่งยืนภายใต้รูปแบบ "โคก หนองนา โมเดล": พื้นที่ลุ่มน้ำป่าสักตอนบนในเขตพื้นที่จังหวัดเพชรบูรณ์. วิทยาศาสตรบัณฑิต (วท.บ.). มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบูรณ์.

ภาคภูมิ พันธุ์รัตน์ (2558) ประสิทธิผลการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำเพื่อการเกษตรในเขตลุ่มน้ำชี, วารสารบัณฑิตศึกษา มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา. 2(2), 184-194

วินัย เชาวน์วิวัฒน์. (2563). การศึกษาสภาพความขาดแคลนน้ำของประเทศไทยจากการจัดทาบัญชีสมดุลน้ำ

รายงานสรุปผลการจัดสัมมนาวิชาการ, วันที่ 13 กุมภาพันธ์ 2563, ณ ห้องประชุมแมนดาริน ซี

โรงแรมแมนดาริน สามย่าน กรุงเทพฯ, 28-45.

สังศิต พิริยะรังสรรค์ และ สรชัด สุจิตต์ พิธีกรโดย ณรงค์ฤทธิ์. (2565). รายการเปลี่ยนมุมคิด ประเด็นน้ำท่วม ฝนแล้ง กับทางแก้ที่ไม่มีตอนจบ. สืบค้น 10/06/2023. จาก http://www.youtube.com /watch?v=OIFdAVGFjbM

อดิล ออล ราดิฟ (Adil Al Radif) (1999) Integrated water resources management (IWRM): an approach to face the challenges of the next century and to avert future crises (การจัดการทรัพยากรน้ำแบบ บูรณาการ (IWRM) : วิธีการที่จะเผชิญกับความท้าทายในศตวรรษต่อไปและเพื่อป้องกันวิกฤตการณ์ใน อนาคต). Dhabi enterprises Inc.

อังกูร แก้วย่อง (2562) รูปแบบการบริหารจัดการน้ำแบบบูรณาการ : โครงการส่งน้ำและบำรุงรักษาลุ่มน้ำโก-ลก จังหวัดนราธิวาส ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาการพัฒนาที่ยั่งยืน มหาวิทยาลัยทักษิณ

อารียา ฤทธิมา. (2563). สถานการณ์น้ำต้นทุน การวางแผน และการปฏิบัติการอ่างเก็บน้ำ. ในรายงานสรุปผลการจัดสัมมนาวิชาการ, วันที่ 13 กุมภาพันธ์ 2563, ณ ห้องประชุมแมนดาริน ซี โรงแรมแมนดาริน สามย่าน กรุงเทพฯ, 46-55.

อุทัย เมี้ยนกลาง, สมนึก เชื้อจันอัด และนิคม อบมาลี, (2565). เกษตรกรผู้ได้รับผลประโยชน์จากฝายหนองแวงโมเดล, คลิปวิดีทัศน์รูปแบบการบริหารจัดการน้ำหนองแวงโมเดล

เอกรัฐ กุศลสูงเนิน. (2563). โครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริด้านการพัฒนาแหล่งน้ำ. สืบค้นเมื่อ 1 กรกฎาคม 2565 จาก https://sites.google.com/site/ekkaratoh/

Office of the National Water Resources, “The systematic water resources management. information for drought prevention and mitigation B.E.2563 (2020),” Office of the Prime Minister., Bangkok, Feb.2020.

Downloads

เผยแพร่แล้ว

2023-10-29