สุนทรียศาสตร์และบริบทในสถาปัตยกรรมไทยกับ การบูรณาการความงามและการใช้งาน

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์องค์ประกอบและหลักการของสุนทรียศาสตร์ในสถาปัตยกรรมไทย รวมทั้งศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างสุนทรียศาสตร์กับหน้าที่การใช้สอยในบริบททางสังคมและวัฒนธรรมไทย การวิจัยเป็นแบบเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) โดยใช้วิธีการแบบผสมผสาน (Mixed Methods) ประกอบด้วยการวิเคราะห์เอกสาร การสำรวจภาคสนาม และการสัมภาษณ์เชิงลึกจากผู้ให้ข้อมูลสำคัญ 15 คน ได้แก่ สถาปนิก นักวิชาการ ผู้ใช้งานอาคาร และช่างฝีมือแบบดั้งเดิม กลุ่มตัวอย่างทางสถาปัตยกรรมประกอบด้วยสถาปัตยกรรมไทยแบบดั้งเดิม สมัยใหม่ และร่วมสมัยในกรุงเทพมหานครและจังหวัดสำคัญ ผลการวิจัยพบว่า สุนทรียศาสตร์ในสถาปัตยกรรมไทยประกอบด้วย 4 มิติหลัก ได้แก่ (1) มิติทางกายภาพ เช่น สัดส่วน รูปทรง วัสดุ และการจัดการแสง (2) มิติทางจิตวิญญาณ เช่น การรับรู้ทางประสาทสัมผัสและอารมณ์ (3) มิติทางสังคมวัฒนธรรม เช่น เอกลักษณ์ ลวดลาย และการจัดระเบียบพื้นที่ และ (4) ความสัมพันธ์ระหว่างความงามกับหน้าที่การใช้สอย ซึ่งทั้งสองมิติไม่แยกจากกันแต่เสริมซึ่งกันและกันอย่างสมดุล ผลการศึกษายังชี้ให้เห็นว่าบริบททางศาสนา สังคม และภูมิอากาศมีอิทธิพลอย่างยิ่งต่อการกำหนดรูปแบบทางสุนทรียศาสตร์ของสถาปัตยกรรมไทย นอกจากนี้ สถาปัตยกรรมที่มีคุณภาพทางสุนทรียศาสตร์ยังส่งผลเชิงบวกต่อสุขภาพกายและใจของผู้ใช้ ส่งเสริมความสัมพันธ์ของชุมชน และเพิ่มมูลค่าทางเศรษฐกิจในพื้นที่ สรุปได้ว่าสถาปัตยกรรมไทยเป็นการบูรณาการอย่างลึกซึ้งระหว่าง “ความงาม” “การใช้สอย” และ “บริบททางวัฒนธรรม” ซึ่งสะท้อนภูมิปัญญาและเอกลักษณ์ของสังคมไทยได้อย่างเด่นชัด

คำสำคัญ: สุนทรียศาสตร์, สถาปัตยกรรม, ความงาม, หน้าที่การใช้สอย, บริบทสังคมวัฒนธรรม