ท่านเด็ดดอกไม้ทิ้งจะยิ่งบาน?: โครงสร้างโอกาสทางการเมืองและการเกิดขึ้นของขบวนการนักศึกษาในฮ่องกง ไต้หวัน และไทย

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่ออธิบายความสัมพันธ์ระหว่างโครงสร้างโอกาสทางการเมืองกับการก่อเกิด เติบโต และถดถอยของขบวนการนักศึกษา โดยใช้การศึกษาในเชิงเปรียบเทียบสามกรณีได้แก่ ขบวนการนักศึกษาในฮ่องกง ไต้หวัน และไทย ช่วงปี พ.ศ. 2550 – 2563 นำมาวิเคราะห์ภายใต้แนวทางการศึกษาโครงสร้างโอกาสทางการเมือง สำหรับการวิเคราะห์และอธิบายบทความชิ้นนี้กำหนดกรอบโครงสร้างทางการเมืองที่ส่งผลต่อขบวนการนักศึกษาเป็น 3 ประเด็นสำคัญคือ 1. การเปิดและปิดของระบบการเมือง 2. การปราบปรามของรัฐหรือฝ่ายตรงข้ามขบวนการเคลื่อนไหว และ 3. การสร้างเครือข่ายพันธมิตรและเครือข่ายชนชั้นนำ การศึกษาพบว่า ขบวนการนักศึกษาเกิดขึ้นได้ทั้งในช่วงเวลาที่ระบบการเมืองเริ่มเปิดเสรีมากขึ้น และเริ่มเบนไปในแนวทางอำนาจนิยม การเมืองที่ไร้เสถียรภาพเป็นเงื่อนไขสำคัญที่เอื้อให้ขบวนการนักศึกษาเติบโต การกดปราบของรัฐหรือฝ่ายตรงข้ามแบบรุนแรงฉับพลันไม่ได้เป็นอุปสรรคต่อการพัฒนาขบวนการนักศึกษา อย่างไรก็ตามการที่รัฐจับกุมแกนนำและปราบปรามอย่างค่อยเป็นค่อยไปกลายเป็นอุปสรรคที่สำคัญต่อขบวนการเคลื่อนไหวของนักศึกษา นอกจากนี้ในแง่เครือข่ายขบวนการเคลื่อนไหวพบว่า การแสวงหาเครือข่ายอื่นนอกเหนือกลุ่มนักศึกษาเป็นเงื่อนไขสำคัญให้ขบวนการนักศึกษาเติบโตขึ้น และการแสวงหาเครือข่ายชนชั้นนำทางการเมืองในประเทศหรือพื้นที่นั้นมีส่วนสำคัญในการทำให้ขบวนการเคลื่อนไหวของนักศึกษาประสบผลสำเร็จ